Poliuretan möhüm täze himiki materialdyr. Ajaýyp öndürijiligi we dürli ulanylyşy sebäpli ol "bäşinji uly plastik" diýlip atlandyrylýar. Mebelden, egin-eşikden başlap, ulag, gurluşyk, sport, awiakosmos we milli goranyş gurluşygyna çenli hemme ýerde ulanylýan poliuretan materiallary täze himiki materiallaryň innowasion wekilleridir we meniň ýurdumyň kuwwatly ýurdy gurmakda möhüm goldawdyr.
Poliuretan çig mal senagatynyň 20 ýyldan gowrak çalt ösüşinden soň, ol möçberden hile üýtgeşmelerini görkezdi. Izosianatyň önümçilik tehnologiýasy we önümçilik kuwwaty dünýäde öňdebaryjy orny eýeledi. Ol tehnologiýanyň öňe ilerledilmegi we ýokary hilli ösüşe girmegi döwrüne girdi. Häzirki wagtda Hytaý dünýäde iň uly poliuretan çig mal we önüm öndürýän baza, şeýle hem poliuretan ulanylyş ulgamynda iň doly sebit boldy.
Poliuretan üçin esasy goşundy hökmünde, poliuretan giňeldiji agentler, molekulýar zynjyry giňeltmek we molekulýar agramyny artdyrmak üçin çyzyk polimer zynjyryndaky funksional topar reaksiýalary bilen reaksiýa girip bilýän maddalardyr. Ol köp sanly poliuretan önümlerini öndürmek üçin aýrylmaz çig maldyr. Poliuretan materiallarynyň sintezinde poliuretan giňeldiji agentler iki himiki reaksiýany amala aşyryp bilerler: poliuretan material önümleriniň berkligini, elastikligini we ýyrtylma derejesini, şeýle hem ýyrtylma derejesini ýokarlandyrmak ýaly ýokary öndürijilikli, ýokary hilli poliuretan material önümçiligine ýetmek üçin giňelme we özara baglanyşyk. Temperatura çydamlylygynyň, ýag çydamlylygynyň, howa şertlerine çydamlylygynyň we korroziýa çydamlylygynyň fizika we himiki taýdan toplumlaýyn görkezijileri.
Poliuretan zynjyr giňeldiji agentiniň roly we klassifikasiýa
Poliuretan giňeldiji agenti iki funksional topary öz içine alýan pes molekulýar amin we spirtli birleşmeleri aňladýar, olar zynjyr giňeldiji reaksiýa arkaly çyzyk görnüşli polimer döredip bilýärler. Dürli zynjyr giňeldiji agentleri ulanmak ýa-da zynjyr giňeldiji formulasyny üýtgetmek arkaly dürli tizlikdäki himiki reaksiýalar gazanylýar we dürli öndürijilik talaplaryna eýe bolan poliuretan materiallary öndürilýär.
Poliuretan sintez reaksiýalarynda poliuretan zynjyrynyň giňeldiji agentleriniň roly esasan aşakdakylary öz içine alýar:
(1) Poliuretan zynjyr giňeldiji agenti izosiýanat bilen himiki reaksiýalary amala aşyryp bilýän häsiýetli topara (amino we gidroksil topary) eýedir. Molekulýar agram we janly reaksiýa poliuretan reaksiýa ulgamynyň çalt giňelmegine ýa-da gatlaşmagyna, has uly molekulýar agramly liniýanyň döredilmegine sebäp bolup biler. Molekullar polimeriň funksiýasyna eýedir.
(2) Dürli zynjyr uzaldyjylary dürli reaksiýa ukybyna eýedir. Dürli görnüşli zynjyr giňeldiji agentleri we dozalary ulanmak arkaly reaktoryň ýapyşganlygyny, molekulalaryny we morfologiki gurluşlaryny poliuretan önümçiligine we dürli ulgamlaryň önümlerine we hil talaplaryna uýgunlaşdyrmak üçin sazlaň.
(3) Dürli poliuretan giňeldiji agentler poliuretana dürli häsiýetleri berip biler we zynjyr giňeldiji molekulalaryndaky käbir häsiýetli topar gurluşlary poliuretanyň esasy zynjyryna girizilýär, bu bolsa poliuretanyň mehanikasyna we himiki toplumlaýyn işine täsir edýär, mysal üçin berklik we aşynma garşylyk, ýangyna garşy ýadawlyk, temperatura garşylyk, howa şertlerine garşylyk, ýag garşylygy, korroziýa garşylygy we ş.m.
Poliuretan giňeldiji agentler, umuman, amin, spirt we spirt ýaly toparlara bölünýär. Proses ulgamlarynyň we öndürijilik gurluşlarynyň ulanylyşyndan dilat we diol esasan proses ulgamyna we öndürijilik gurluşyna esaslanýar. Etilen glikol, 1,4-butanol we bir kiçeldilen dihidramol ýaly däp bolan giňeldiji görnüşli zynjyr giňeldiji agentler poliuretan önümlerine garanyňda çäkli öndürijilige eýedirler we adaty zynjyr giňeldiji agentlerdir. Poliuretan materiallarynyň aýdyň öndürijiligine eýe bolan zynjyr giňeldiji agenti esasan iki kategoriýadan ybarat: aromatik dihanramin we aromatik diol. Ol ýokary öndürijilikli zynjyr giňeldiji agent diýlip atlandyrylýar. Ol berk benzol halkasy bilen häsiýetlendirilýär. Güýç, aşynma garşylygy, orta garşylyk we beýleki häsiýetler.
Aromatik diharamin giňeldiji agent diňe sintetiki poliuretan elastik seriýaly materiallar üçin aýrylmaz esasy goşundy däl. Iň giň, iň erbet we iň uly ýokary öndürijilikli poliuretan zynjyr giňeldiji agent.
Adaty guýulan poliuretan elastik jisimler, adatça, iki basgançakly tehnika bilen, ýagny sintetiki irki gatlaklar bilen berkidilýär we soňra gataplaşmak üçin zynjyr giňeldiji agentler bilen berkidilýär. Izosianatyň görnüşine baglylykda, öňünden taýýarlananlary takmynan TDI we MDI görnüşlerine bölmek bolýar. Ikisi bilen deňeşdirilende, TDI irki reaksiýa işjeňligi pes we esasan ýokary işjeň amin zynjyr giňeldiji agentler bilen gabat gelýär; MDI öňünden taýýarlanan reaksiýa işjeňligi ýokary we gidroksil esasly möhür pes işjeň zynjyr giňeldiji agent bilen deňleşýär. Ulanyş senariýalarynyň we önümiň öndürijiliginiň talaplaryna laýyklykda, izosianatyň görnüşine görä saýlanandan soň degişli zynjyr giňeldiji agenti saýlamak aýratyn möhümdir.
Ýokary öndürijilikli poliuretan zynjyr giňeltme önümleriniň görnüşleri we ulanylyş aýratynlyklary
2.1 Esasy arammer dihan amin zynjyrynyň giňeldiji agenti
Ajaýyp öndürijiligi we ýokary hilli hili sebäpli, aromatik dihamin giňeldiji agenti poliuretan elastik materiallarynda iň köp ýaýran we iň giňden ulanylýan zynjyr giňeldiji agentdir.
Köp ulanylýan aromatik dianramin giňeldiji agentlerine esasan 3, 3′-dihlori-4, 4′-diodlar (MOCA: I görnüşli, II görnüşli, ýokary temperatura çydamlylygy we ş.m.), 1,3-propilen glikol Goşa (4-aminobenzoat) (740m), 4,4′-sub-esas-goşa (3-hlor-2,6-disen anilin) (M-CDEA), polifamoretil efiri Diol iki jübüt aminbenzoat (P-1000, P-650, P-250 we ş.m.), 3,5-iki etilen torneramin (DETDA, E-100 diýlip hem atlandyrylýar), 3,5-dirakl Sulfenilen (DMTDA, E-300 diýlip hem atlandyrylýar) we beýleki önümler girýär.
Esasy önümleriň ulanylyş aýratynlyklaryna we işlenip düzülmegine umumy syn aşakdaky ýaly:
MOCA zynjyr giňeldiji agenti meniň ýurdumda senagat önümçiligine maýa goýlan iň irki professional ýokary öndürijilikli zynjyr giňeldiji agentidir. Ol otag temperaturasynda berk ýagdaýda bolýar. Ol howpsuzlyk we amatlylyk babatda ulanylyp bilinýän, dürli spesifikasiýalaryň we görnüşleriň aýratynlyklaryna laýyk gelýän poliuretan önümleriniň aýratynlyklaryna eýedir. Poliuretanlaryň elastikligi ýokary intensiwlikli, ýokary yzyna gaýdylýan, ýokary aşynma çydamly, agressiw garşylykly, korroziýa garşylygy we beýleki giňişleýin häsiýetlere eýedir. Ol uly göwrümli önümleri öndürip bilýär. Ol aromatik giňeldiji giňeldiji agentleriň giňişleýin öndürijiligidir. 1950-nji ýyllarda DuPont işlenip düzülenden bäri, MOCA poliuretan elastikligi ulgamynda möhüm orny eýeleýär. Häzirki wagtda ol iň uly poliuretan zynjyr giňeldiji agentidir. Ol poliuretan elastikligini guýmak ulgamynda has-da zerurdyr. Häzirki wagtda Hytaýda meşhur MOCA öndürijileri: Suzhou Xiangyuan New Materials Co., Ltd. (Jiangsu Xiangyuan Chemical Company bölümi), Huaibei Xingguang New Material Technology Co., Ltd., Shandong Chongshun New Material Technology Co., Ltd., Hua Chemical Technology Co., Ltd. (öňki Binhai Mingsheng Chemical Co., Ltd.), Chizhou Tianci High -tech Materials Co., Ltd., mundan başga-da, Taiwan Shuangbang Industrial Co., Ltd., Taiwan Sanhuang Co., Ltd. we Katshan Kohshan Perfect Industry Co., Ltd. bar.
Soňky ýyllarda hytaý kompaniýalarynyň ýolbaşçylygynda MOCA-nyň önümçilik tehnologiýasy barha ösdi. Mysal üçin, “Xiangyuan New Materials” işgärleriň hünär saglygy, çynlakaý hapalanma we gidrogenleşdirmegiň aralyk önümçiliginiň ýeterlik durnuklylygynyň ýoklugy meselesini çözdi. Üznüksiz usul ýokary arassa akustika we MOCA önümçilik prosesleriniň wodorod gidrogenleşdirilmegini katalizleşdirýär, awtomatlaşdyrmany, doly ýapyk, ýaşyl önümçiligi, erginleri, tozansyz, energiýa tygşytlaýjy sarp edilişi azaltmagy we nol zyňyndylary amala aşyrýar. Üznüksiz MOCA önümçilik enjamy poliuretan zynjyr giňeldiji agentiniň dünýä belli önüm öndürijisine öwrüldi.
Mundan başga-da, “Xiangyuan New Materials” kompaniýasy “Xylink740M” we “Xylink P” seriýaly zynjyr giňeldiji agentlerini hem işläp düzdi, bu önümler seriýasynyň senagatlaşdyrylmagyny amala aşyrdy, poliuretan material öndürijileriniň hilini ýokarlandyrmaga, çykdajylary azaltmaga we ulanylyşyny giňeltmäge itergi berdi.
2.2 Esasy aromatik diol ikitaraplaýyn giňeldiji agent
Köp ulanylýan aromatik diol giňeldiji agentlerine fenil-fenolik gidroksiksyl esasly efir (HQEE), intersifenilbenollar, gidroksil efir (HER) we gidroksietil esasly fenolik pirodenol garyndysy (HQEE-L), gidroksietilhgeksibenol garyndysy (HER-L) we ş.m. girýär, esasan MDI proses ulgamlary üçin poliuretan materiallary üçin ulanylýar, bu bolsa zäherli däl we hapalanma görnüşli zynjyr giňeldiji agentdir. Esasy önümleriň ulanylyş aýratynlyklaryna we işlenip düzülmegine umumy syn aşakdaky ýaly:
HQEE zynjyr giňeldiji agenti molekulýar gurluşly simmetrik aromatik diol giňeldiji agentdir. Ol gaty bölejikdir, zäherli däl, hapalanmasyz we gyjyndyryjydyr. MDI bilen gowy utgaşyklylyga eýedir we materialyň ömrüni netijeli uzaldyp biler. Xiangyuan New Materials kompaniýasy HQEE, HER, Xylink HQEE-L, Xylinkher-L seriýaly zynjyr giňeldiji agentlerini işläp düzdi. Hili öýde we daşary ýurtlarda meňzeş önümlerden ýokarydyr we önümler öýde we daşary ýurtlarda satylýar.
2.3 Ýörite täsirli beýleki aromatik zynjyr giňeldiji agentler
Poliuretan täze meýdanlarynyň ösmegi bilen, poliuretan bazaryna bolan islegi kanagatlandyrmak üçin täze poliuretan giňeldiji agentler we ulanylyş tehnologiýalary yzygiderli öňe sürüldi. Önümçilik kärhanalary dürli görnüşli ýörite netijeli aromatik zynjyr giňeldiji agentleri işläp düzdüler.
Tianmen Winterine (DMD230) iki şöhleli amin aminsiz zynjyr giňeltmesi bolup, erginsiz ýa-da ýokary gatylykly örtükleri taýýarlamak üçin ulanylýar. Adaty sprey polietler bilen deňeşdirilende, önüm ortaça täsir, gowy iş görkezijisi, gowy gurluşyk netijeliligi we ajaýyp önümiň toplumlaýyn görkezijisine eýedir. Ýagly hlorid polikizotriposinat taýýarlamakda gowy ýalpyldawuklyk we görünýän täsirler, gowy çeýelik we mehaniki häsiýetler, sary reňke çydamly sary üýtgeşmeler, gowy korroziýa garşylygy, gowy howa şertlerine çydamlylygy we has uzak goraglylyk bar. Köprülerden, tunellerden we dürli görnüşli pol örtüklerinden we ýol belgilerinden başga-da, ony gorag örtükleri we ýel energiýasy pyçaklarynyň dikuçar kompozit deri örtükleri ýaly ýokary derejeli ulanylyşlarda hem ulanyp bolýar. Bu önümiň senagat önümçiligi we mahabatlandyrylmagy örtükleriň ýokary hilli işlenip düzülmegine kömek eder.
Aromatik diharamin we natriý hlorid birleşmeleriniň (311) dargamagy (311) aromatik diharamin we organiki däl duzlaryň bir görnüşidir. Ony otagyň temperaturasynda dürli poliuretan öňünden poliestanlar bilen deňeşdirip bolýar. Ol, esasanam, çylşyrymly görnüşler ýa-da uly görnüşler üçin amatlydyr. Meýdan önümleri, mikrotolkunly wulkanizasiýa we has uzak wagtlap işlemegi talap edýän beýleki ýagdaýlar epoksid smolasyny berkidiji serişde hökmünde hem ulanylyp bilner. Şeýle önümlere ABŞ-daky Caytur 31DA, Xylink 311, Xiangyuan New Materials girýär.
Oksidazol, keton amin we ş.m. ýaly beýleki suwasty gatadyjy serişdeler orta derejeli gatadyjylykda köpürjikleri döretmek üçin örtük ýa-da beýleki önümleriň ulanylmagynyň mümkinçiligini azaldyp biler we onuň ösmegi üçin hem mümkinçilik bar.
Poliuretan zynjyr giňeldiji agentleriniň ösüş ýagdaýy
Meniň ýurdumyň poliuretan giňeltme senagatynyň ösüş binýady deňeşdirme boýunça gowşak. Ilkinji döwürlerde içerki poliuretan zynjyrynyň giňeltme bazary hemişe köpmilletli kärhanalar tarapyndan monopoliýalaşdyryldy. Şu asyra girenden bäri, Xiangyuan New Materials tarapyndan wekilçilik edilýän ýerli poliuretan zynjyrynyň giňeltme kompaniýalarynyň topary ýyllaryň dowamynda ylmy-barlag we tehnologiýa toplanmasyndan soň daşary ýurt monopoliýalaryny üstünlikli ýok etdi. Meniň ýurdumyň poliuretan zynjyrynyň giňeltme önümleriniň käbiri şuňa meňzeş halkara önümleriň derejesine ýetdi.
Iň giň amin poliuretan giňeldiji agent hökmünde MOCA-nyň önümçilik prosesi ösen, durnukly, ortaça we jogap hökmünde laýykdyr. Aşakdaky ulanylyşlarda, esasanam TDI ulgamynda, köp sanly poliuretan önümlerinde köp sanly ösen poliuretan önümleriniň ösen formulalary toplandy. Ýetgin formula Essence MOCA-nyň durnuklylygy we işjeňligi köp ýyllyk bazar we müşderi tejribesinden soň synagdan geçirildi. Bahasy deňeşdirme boýunça ýokary. Ýyllarboýy ulanylandan soň, belli bir proses päsgelçiligi emele geldi. Onuň ornuny tutup bolmajak roly bar we ulanylyş meýdany yzygiderli giňelýär.
Ýewropa himiýa administrasiýasy, ÝB Reach sertifikatlaşdyrmasyna jogapkär edara hökmünde, 2017-nji ýylyň 30-njy noýabrynda hasabat çap etdi. Howpsuzlyk töwekgelçiliklerini, öndürijiligi we baha çykdajylaryny deňeşdirenden soň, poliuretan elastik göwre babatda MOCA-nyň önüm hiliniň öndürijiliginiň, tygşytlylygynyň we beýleki artykmaçlyklarynyň ajaýypdygyny we häzirki wagtda başga alternatiwalaryň ýokdugyny teklip etdi.
Hytaýyň poliuretan giňeltme senagaty giç başlady. Ilkinji günlerde, önümçilik tehnologiýasynyň pes derejesi, goldaw beriji çig mallaryň gowşaklygy we ylmy-barlag we işläp taýýarlamak başarnyklarynyň ýetmezçiligi sebäpli, ýerli poliuretan zynjyr giňeltme bazary köpmilletli kärhanalaryň monopoliýasynda boldy. 1990-njy ýyllarda ýerli poliuretan zynjyr giňeltme öndürijileriniň birnäçesi ýyllaryň dowamynda ylmy-barlag we tehniki toplanmalardan soň daşary ýurt tehnologiýa monopoliýalaryny üstünlikli ýeňdi we käbir poliuretan zynjyr giňeltme agentleriniň önümleri meňzeş halkara önümleriň derejesine ýetdi. Hususan-da, Xiangýuanyň täze materiallary 10,000 tonnalyk üznüksiz MOCA önümçilik enjamynyň gurluşygynda öňdebaryjy orny eýeledi. Önümiň hili we tehniki derejesi dünýäniň öňdebaryjy we ýerli öňdebaryjy derejesine ýetdi. Häzirki wagtda ýerli MOCA öndürijileri erkin ionamin talaplaryny kanagatlandyryp bildiler. MOCA seriýaly önümlerdäki granulaly MOCA we ýokary temperaturaly sary üýtgeýän MOCA poliuretan senagaty tarapyndan has gowy görülýär.
Poliuretan senagatynyň “On ikinji bäş ýyllyk meýilnamasy” üçin “On ikinji bäş ýyllyk meýilnama” ýokary hilli zynjyr giňeldiş MOCA-nyň önümçilik möçberini giňeltmekden başga-da, täze zynjyr giňeldiş agentleriniň MCDEA, E-100, HER, HQEE we beýleki önümleriň mahabatlandyrylmagyny we ulanylyşyny artdyrmagy teklip edýär. MOCA seriýaly önümlerine esaslanyp, poliuretan materiallarynyň we önümleriniň diwersifikasiýasy bilen, MOCA önümleri bilen tapawutlanýan düzüm emele getirip, beýleki täze zynjyr giňeldiş önümleri hem peýda boldy.
Tehnologiýa barlaglarynyň we işläp düzmeleriniň yzygiderli kämilleşdirilmegi bilen, ýokary öndürijilikli aromatik zynjyr giňeldiji agentleriniň täze önümleri jogap tizligi, ýokary temperatura çydamlylygy, işlemegi, howpsuzlyk we daşky gurşawy goramak babatda aýratyn artykmaçlyklara eýedir. Ulanylyşy kem-kemden ösdi we ulanylyş möçberi giňelmegini dowam etdirýär. Mysal üçin, P-1000, P650, P250, 740M, ekologiýa taýdan arassa, zäherli däl häsiýetleri sebäpli, ulanylyş bazaryny köp ugurlarda kem-kemden açdy. Soňky ýyllarda, ekologiýa taýdan arassa MDI ulgamynyň ösmegi we ösmegi bilen, MDI ulgamy bilen has gowy utgaşykly we utgaşykly bolan HQEE we HER ýaly ýokary öndürijilikli aromatik diol dilateral giňeldiji agentleriniň ulanylyş möçberi kem-kemden artdy, bu bolsa poliuretan elastikliginiň ajaýyp beden ajaýyplygyny berdi. Yssylyga çydamlylyk we ýyrtylma güýji ýaly aýratyn görkezijiler. Göwrüm önümlerini öndürmekden başga-da, ol ýokary öndürijilikli termoplastik elastomik önümleri hem öndürip biler, bu bolsa ýeňilleşdirilip bilner. Ösen ýurtlarda poliuretan materiallary we käbir poliuretan materiallary üçin ýokary öndürijilik talaplary bolan ulanylyş ugurlarynda, 740m, HQEE, HER ýaly zynjyr giňeldiji agentleri ulanylyşyny çuňlaşdyrýar. Täze zynjyr giňeltme agenti belli bir segmentasiýada tapawutlanýan artykmaçlyklara eýedir we tehniki bosaga deňeşdirme boýunça ýokarydyr. Häzirki wagtda içerki bazar henizem ulanyşy öňe sürmek tapgyrynda.
Poliuretan zynjyrynyň giňelmegi senagatynyň ösüş nusgasy
Demirgazyk Amerikada we Günbatar Ýewropada poliuretan senagaty onlarça ýyllap ösüş gazandy. Senagatyň senagatda güýçli tehniki güýji bar we bazar deňeşdirme boýunça ösen. Şol bir wagtyň özünde, bu sebitlerdäki sarp edijileriň poliuretan önümlerine ýokary öndürijilik talaplary bar we täze zynjyr giňeldiji agentlere bolan isleg MOCA-dan has çalt. Häzirki wagtda täze zynjyr giňeldiji agentlere bolan islegiň esasy bölegini Ýewropa we ABŞ ýaly ösen ýurtlar eýeleýär.
Aziýa-Ýuwaş ummany sebitinde we beýleki ösüp gelýän ýurtlarda poliuretanyň uly sarp edilişi global poliuretan isleginiň esasy hereketlendiriji güýjüne öwrülýär. Olaryň arasynda Aziýa-Ýuwaş ummany sebiti eýýäm dünýäde iň uly poliuretan sarp ediş bazary bolup, global bazar paýynyň takmynan 48% -ni düzýär; Hindistan, Braziliýa, Meksika we ş.m. ýaly beýleki ösüp gelýän ýurtlarda binalarda, gurluşyk materiallarynda, öý mebellerinde we beýleki pudaklarda poliuretana bolan isleg hem artýar. Şeýle-de bolsa, Ýewropanyň we ABŞ-nyň ösen ýurtlary bilen deňeşdirilende, bu sebitlerdäki käbir sebitler henizem senagatlaşmagyň başlangyç tapgyrynda. Olar poliuretan senagatynda çig malyň bahasyna örän duýgur we çykdajylara we çykdajy görkezijilerine has köp üns berýärler. Geljekde, geljekde bu sebit ýokary bahaly MOCA-lara ýokary islegi saklap galar.
Häzirki wagtda halkara derejesinde iri poliuretan giňeltme kompaniýalary, meselem, Kazaka Kagosan Perfect Industry Co., Ltd., United States Air Chemical (Winchuang 2016-njy ýylda satyn aldy) we United States Coco (Langsheng tarapyndan 2017-nji ýylda satyn alyndy) we ş.m. dünýäni monopoliýalaşdyrdy. Zynjyr giňeltme agentleriniň bazar paýynyň köp bölegi, senagat-uniwersitet-ylmy-barlag ulgamynyň kämilleşdirilmedik käbir kiçi kompaniýalar önümiň hiliniň we bahasynyň täsiri bilen ýok edildi we zynjyr giňeltme pudagynyň konsentrasiýasy has-da artdy. Şol bir wagtyň özünde, iri kompaniýalar professional çig mallary we önüm öndüriş möçberini giňeltmek, şeýle hem ajaýyp serişdeler, bazarlar we zähmet şertleri bolan ýerlerde transmilli monopol iri önümçilik bazalaryny we satuw we ylmy-barlag merkezlerini döretmek üçin güýçli maýa güýjüne we ylmy-barlag we işläp düzmek tejribesine daýanýarlar.
5. Poliuretan giňeldiji agentleriniň häzirki ýagdaýy we ösüş ugry
Poliuretan materiallary üçin möhüm goşundy hökmünde, poliuretan giňeldiji agentler esasan CASE ulgamynda (örtükler, ýelmeşdirijiler, möhürleýji we elastik göwreler bilen birlikde) poliuretan materiallarynda ulanylýar. Olaryň arasynda poliuretan elastik göwre umumy rezin bilen plastmassanyň arasyndaky polimer sintetiki materialdyr. Ol rezinanyň ýokary elastikligine we plastmassanyň ýokary berkligine we ýokary berkligine eýedir (5-10 esse), ol "esilmelere çydamly rezinanyň patyşasy" diýen abraýa eýedir we gowy mehaniki berklige, ýag garşylygyna, himiki garşylyga, egilme garşylygyna we ajaýyp pes temperatura garşylygyna we izolýasiýa işine eýedir. Adaty guýma görnüşine we termoplastik poliuretan elastik göwresine goşmaça, poliuretan elastik göwre materialyna elastik poliuretan materiallaryna öwrülýän ýelmeşdirijiler, örtükler, möhürleýji, ýol örtükleri, tagta, sintetiki deri, süýüm we ş.m. girýär. Tehniki derejäniň yzygiderli gowulanmagy bilen, awtoulaglar, magdanlar, çap etmek, enjamlar, maşyn gaýtadan işlemek, sport we ulag ýaly dürli ugurlarda rezin, plastmassa we metallarda poliuretan elastikligi çalşyryldy.
Degişli edaralaryň statistikasyna görä, 2021-nji ýylda Hytaýyň poliuretan CASE-niň (elastik göwde, örtükler, sintetiki deri, möhürleýji we ýelmeşdiriji maddalar) sarp edilişi 7,77 million tonna, 2016-2021-nji ýyllarda bolsa ortaça ýyllyk 11,5% ösüş depgini 11,5% boldy.
Hytaý poliuretanynyň elastikligi 2016-njy ýylda 925 müň tonna, 2021-nji ýylda bolsa önümçiligiň möçberi 1,5 million tonna ýetdi, ýyllyk ösüş depgini 10,2% boldy; sarp edilişiň ortaça ýyllyk ösüş depgini 12,5% boldy. 2025-nji ýyla çenli meniň ýurdumyň poliuretan elastik göwde önümçiliginiň 2,059 million tonna ýetjekdigi çaklanylýar, bu bolsa henizem çalt ösüş meýilinde bolar.
Dünýäde poliuretan elastomerleriniň dünýä möçberinde öndürilişi 2016-njy ýylda 2,52 million tonna, 2021-nji ýylda bolsa 3,539 million tonna ýetdi, ýyllyk birleşme ösüş depgini 7,0% boldy. 2025-nji ýyla çenli poliuretan elastomeriniň dünýä möçberinde öndürilişiniň çalt we durnukly ösüş meýilini görkezýän 4,495 million tonna ýetmegine garaşylýar.
Termoplastik poliuretan elastomeri (TPU) ajaýyp aşynma garşylygyna eýedir. Onuň dartgynlylyk güýji ýokary, uzaldylan, ýaglara çydamly, pes temperatura çydamly, howa şertlerine çydamly we ozon garşylygy görnükli we gatylyk diapazony giň. Soňky ýyllarda TPU-nyň bazarda ulanylyşy aýakgap senagatyndan derman senagaty, awiasiýa we daşky gurşawy goramak ýaly ýokary derejeli bazar ugurlaryna çenli giňeldi. Statistika maglumatlaryna görä, 2014-nji ýyldan 2021-nji ýyla çenli Hytaýda TPU önümçiliginiň ortaça ýyllyk birleşme ösüş depgini 14,5% -e ýetdi. 2021-nji ýylda meniň ýurdumyň TPU önümçiligi takmynan 645,000 tonna boldy. Meniň ýurdym dünýäde iň uly TPU öndürýän ýurda öwrüldi. Önümçilik we arassa eksport möçberi soňky ýyllarda yzygiderli artdy.
Isleg nukdaýnazaryndan, global TPU bazary häzirki wagtda Ýewropada, Birleşen Ştatlarda we Aziýa-Ýuwaş ummany sebitlerinde jemlenendir. Olaryň arasynda Hytaýyň ýolbaşçylyk edýän Aziýa sebiti global TPU sarp edilişinde iň çalt sebit bazarydyr. Hytaýyň Poliuretan Senagat Assosiasiýasynyň Elastik Ýörite Komitetiniň statistikasyna görä, 2018-nji ýylda meniň ýurdumda poliuretan önümleriniň umumy sarp edilişi 11,3 million tonna ýetdi, şol sanda poliuretan elastomerleriniň (TPU+CPU) sarp edilişi takmynan 1,1 million tonna boldy.
TPU ýakyn geljekde poliuretan önümçiliginde has çalt ösýän önümleriň biri bolup durýar. Meniň ýurdumyz dünýäde iň uly TPU sarp ediji ýurda öwrüldi. Statistika maglumatlaryna görä, Hytaýyň TPU sarp edilişiniň ortaça ýyllyk ösüş depgini 2017-2021-nji ýyllarda 12,9% -e ýetdi, şol sanda 2021-nji ýylda umumy sarp edilişi 602,000 tonna boldy, bu bolsa geçen ýyl bilen deňeşdirilende 11,6% artmakdyr. 2021-nji ýylda dünýä derejesinde 1,09 million tonna TPU önümçiligine esaslanyp, içerki TPU sarp edilişi dünýäniň ýarysyndan geçdi. Geljekde aýakgap materiallaryna, plýonka, turbalara we simlere bolan isleg has güýçli bolar. Lukmançylyk enjamlary, kabel simleri we plýonka ulgamynda ol däp bolan PVX materiallarynyň ornuny tutar. Aýakgap materiallary pudagynda EVA-nyň ornuny tutmagy mümkin. TPU-nyň geljekde 10% ýa-da ondan hem köp ösüş meýiline eýe bolmagyna garaşylýar. Onuň sarp edilişiniň 2026-njy ýyla çenli takmynan 900 müň tonna ýetmegine garaşylýar.
Önümçilik möçberiniň kem-kemden giňelmegi bilen, poliuretan elastik önümleriniň bahasy arzanlady, dürli görnüşler has köpdürli boldy, bazar islegi gowulandy we senagat ösüşi çaltlaşdy. “On dördünji bäş ýyllyk meýilnama” döwründe Case senagaty suwa gönükdirilen, erginsiz we ýokary gaty maddalar babatda önümleriň ösüşini güýçli höweslendirmeli; polietilen suwdan pirodramin polifonuna gönükdirilip, esasy çig mal gurluşynyň CASE-niň ösüşini we sintetiki tehnologiýasynyň ösüşini artdyrmaly; suwa esaslanýan esasy teoriýa we inženerçilik tehnologiýasy boýunça gözlegleri geçirmäge üns bermeli; önümiň netijeliligini ýokarlandyrmaly, täze önümleri işläp düzmeli, ulanylyş meýdanyny giňeltmeli we demir ýol ulaglarynda, awtoýollarda, köpri tunelinde, elektrik geçirijilerinde we ş.m. täze infrastruktura gurluşygyny ösdürmäge höweslendirmeli. Şeýle hem lukmançylyk ulgamynda ulanylyş; emeli plitalar goşmak üçin formaldegidsiz poliuretan ýelmeşdirijileriniň tehniki ulanylyşyny höweslendirmeli; tapawutlandyrylan, funksiýaly we ýokary goşmaça gymmatly ammiak önümlerini işläp düzmeli; poliuretan suw geçirmeýän material gurluşynyň, öndürijiliginiň, çydamlylygynyň öwrenilmegini we ulanylyş tehnologiýasyny güýçlendirmeli; öňünden gurlan jaýlarda poliuretan materiallarynyň ulanylyşyny höweslendirmeli.
Elastomer meýdanynyň esasy ösüş ugurlary:
Awtomobiller üçin poliuretan elastomerleri. Häzirki zaman awtoulag senagaty ýokary öndürijilige, ýokary hillilige, ýeňil agrama, rahatlyga we howpsuzlyga tarap ösýär. Rezin we plastik sintetiki materiallar kem-kemden metal materiallaryň ornuny tutýar, bu bolsa poliuretan elastomerleriniň ulanylmagy üçin örän giň mümkinçilikleri açýar.
Gurluşyk üçin poliuretan elastomerleri. Adaty asfalt suw geçirmeýän material kem-kemden berk, bitewi gurluşyk poliuretan suw geçirmeýän material bilen çalşyryldy; Poliuretan sport ýollarynyň ulanylyşy barha giňeýär. Uly köprüleriň giňeldiji birleşmeleri, ýokary tizlikli demir ýolunyň şpallary, aeroport uçuş-gonuş zolagy we awtoýol germetiki hem kem-kemden otag temperaturasynda gatadylan PVX elastomerinden ýasalýar.
Magdanlarda ulanmak üçin poliuretan elastomer. Kömür magdanlarynda, metal we metal däl magdanlarda ýokary aşynma garşylykly, ýokary berklikli we elastiklikli metal däl materiallara uly isleg bar.
Aýakgaplar üçin poliuretan elastomer. Polihlorid efir elastikligi gowy buferleşdirijilik, ýeňil agram, aşynma garşylygy, sürtülme garşylygy we ş.m. artykmaçlyklara eýedir we aýakgap senagatynda möhüm goldaw materialyna öwrüldi.
Lukmançylykda ulanmak üçin poliuretan elastomer. Gowy bio-uygunlaşma, ganyň utgaşyklylygy we goşundylar ýoklugy TPU we CPU materiallarynyň lukmançylyk ulgamynda ulanylmagynyň möhüm sebäpleridir. Onuň lukmançylyk we saglyk ulgamynda ulanylyşy örän giňdir.
Täze poliuretan kompozit list. Kompozit material tehnologiýasynyň poliuretan elastomerleri üçin täze bazar partlama döwrüni getirmegine garaşylýar.
Poliuretan zynjyrynyň giňelmegi pudagynyň “14-nji bäş ýyllyk meýilnama” ösüş meýili
Global nukdaýnazardan, gurluşyk pudagynyň, awtoulag senagatynyň, elektron intellekt enjamlarynyň, täze energiýa we daşky gurşawy goramak pudaklarynyň çalt ösüşi poliuretan önümlerine bolan islegi ep-esli artdyrdy. Global poliuretan ägirleri tehnologiýada we ulanylyşda täzelikler girizmegini dowam etdirýärler we täze poliuretan önümleriniň işlenip düzülmegini we öndürilmegini dowam etdirerler. Bu ugurda poliuretan önümleriniň giňelmegi we aşaky akym terminal bazarynyň gerimi bilen poliuretan önümlerine bolan dürli isleg poliuretan zynjyr zynjyr agentleriniň yzygiderli täzelenmegine we ösdürilmegine itergi berer.
Geljekki 10 ýylda poliuretan önümleriniň käbir niş ugurlarda ulanylyşy hem çalt depginde öser. Pudak bilermenleri poliuretana bolan global islegiň ýylda 4,5% artjakdygyny seljerýärler. Olaryň arasynda poliuretana bolan islegiň ortaça ýyllyk ösüş depgini sowadyjy, aýakgap, dokma, dynç alyş we beýleki ugurlarda 5,7% diýlip çaklanylýar. Önüm pudagyndaky isleg birneme artdy we onuň ýylda takmynan 3,3% bolmagyna garaşylýar. Aziýa-Ýuwaş ummany sebitindäki ösüp gelýän ýurtlara aşaky akymdaky ulanylyşlary giňeltmek üçin innowasion tehnologiýalar goldaw berildi we poliuretanlara bolan isleg her ýyl iki sanly ösüş derejesine ýeter.
Poliuretan senagaty üçin möhüm çig mal hökmünde, meniň ýurdumyň poliuretan goşundy senagaty täze ösüş konsepsiýasyny berk durmuşa geçirmelidir. Aşakda, poliuretan senagatynyň ýokary hilli ösüşini höweslendirmek temasy, poliuretan senagatyny ösdürmek ugry bilen, ýaşyl, pes uglerodly we sanly özgertmä ünsi jemläp, "iki siklli" täze ösüş nusgasyny gurmagy çaltlandyrmak. Häzirki zaman senagat ulgamynyň gurluşygyny çaltlandyrmak, ýokary hilli önümleriň "kemçiliklerini" öňe sürmek, esasy tehnologiýalary "ýokary derejeli" özleşdirmek, däp bolan önümlerde "täze ýol açmak" we ýurdumyzyň poliuretandan güýçli ýurda geçmegini öňe sürmek.
Häzirki wagtda poliuretan zynjyr uzaldyjysy iri milli infrastruktura taslamalary üçin zerur poliuretan çig mallarynyň birine öwrüldi. Poliuretan zynjyr uzaldyjysy senagaty innowasiýa maýa goýumlaryny artdyrýar, daşky gurşawy goramak, ýokary netijelilik we ýokary hil ugrunda ösýär. Aerokosmos, elektron maglumat, täze energiýa, awtoulaglar, ýokary tizlikli demir ýol, demir ýol ulaglary, awtoýollar, uly köprüler, saglygy goraýyş we milli goranmak senagatynyň zerurlyklaryna esaslanyp, poliuretan senagatynyň umumy ösüş derejesini ýokarlandyrmak üçin täze poliuretan zynjyr uzaldyjysynyň tehnologiki üstünlikleriniň özgerdilmegi we ulanylmagy çaltlaşdyrylýar.
Poliuretan zynjyr uzaldyjy senagatynyň ösüş ugry daşky gurşawy goramak babatda has netijeli ýokary hilli, ýaşyl zynjyr uzaldyjy önümlerini işläp düzmekdir. Ol diňe bir önümçilik prosesinde arassa we hapalanmasyz bolmak bilen çäklenmän, eýsem poliuretan önümleriniň öndürilişiniň ýaşyl bolmagyny öňe sürmek üçin ulanmak prosesinde hem howpsuz we ýaşyldyr. Ikinjiden, bar bolan professional zynjyr uzaldyjysynyň täze ulanyş güýjüne eýe bolmagy üçin bar bolan zynjyr uzaldyjy önümleriniň ulanylyşyny has-da giňeltmek. Käbir ýerli poliuretan zynjyr uzaldyjy kärhanalarynyň tehnologik derejesi köp milletli kompaniýalaryňky bilen deňdir, ýöne has köp ulanyjynyň önümleriň artykmaçlygyny duýmagyny üpjün etmek, esasanam amatly işleýän we ajaýyp öndürijilikli suwuk aromatik diamin önümlerini öňe sürmek we energiýany tygşytlamak we sarp edilişi we çykdajylary azaltmak üçin zynjyr uzaldyjysynyň sinergetik täsirini görkezmek üçin ulanylyş boýunça has giňişleýin gözleg işleri zerurdyr. Üçünjiden, bazaryň islegine laýyklykda täze önümleri has-da ösdürmek, poliuretan senagaty üçin has amatly we ýokary hilli önümleri hödürlemek, aşaky akym bazarynyň isleglerini kanagatlandyrmak we ulanylyş çäklerini giňeltmek.
Poliuretan elastik materiallar üçin zynjyr uzaldyjy köp mukdarda we ýokary goşmaça gymmata eýe bolan möhüm we esasy goşundy bolup, önümiň işini gowulandyrmak üçin uly ähmiýete eýedir. Mundan başga-da, beýleki poliuretan materiallarynda we hatda köpük plastmassalarda poliuretan zynjyr uzaldyjy önümiň işini gowulandyrmaga aýdyň täsir edýär. Poliuretan senagatynda poliuretan zynjyr uzaldyjysynyň bazar giňişligi örän uly. Poliuretan senagatynyň ýokary hilli ösüşini öňe sürmek we oňa ýolbaşçylyk etmek üçin, poliuretan zynjyr uzaldyjysynyň ulanylyş barlaglaryny we mahabatlandyryşyny güýçlendirmek, şeýle hem saglygy, energiýany tygşytlamak, howpsuzlyk we daşky gurşawy goramak hem-de ulanylyş işiniň netijeliligine üns bermek şerti bilen poliuretan zynjyr uzaldyjysynyň has gowy we has köp görnüşlerini işläp düzmek zerurdyr, şeýlelik bilen adamlaryň has gowy durmuşyna has uly goşant goşmaly.
Ýerleşdirilen wagty: 2023-nji ýylyň 8-nji fewraly